In het dorp Val-Meer in Zuid-Oost Limburg
spreekt men het Vallers dialect.
Ode aan al diegenen die nog het Vallers spreken,
het is onze moedertaal,
we hebben samen iets dat aanvoelt als iets eigens,
iets onvervreemdbaars, een stukje uniek taal-DNA
we spreken een taal,
die anders is dan die van de dorpen om ons heen.
het verbindt ons en maakt ons tot een grote familie
dat is uniek, dat is toch geweldig, niet!
Ik ben geboren in Val-Meer op de Bond. Met mijn moeder en grootmoeder praatten wij Vallers. Met mijn vader spraken we Frans, het is te zeggen hij sprak Frans tegen ons en wij antwoorden in het Vallers. Het Vallers is dus mijn moedertaal.
In de omliggende dorpen Zichen-Zussen-Bolder, Riemst, Herderen en Millen wordt er een ander, maar voor ons wel verstaanbaar dialect gesproken. We kunnen herkennen van welk dorp iemand afkomstig is. Voor aardbeien heeft ieder dorp zijn eigen woord. Bij ons zijn dat ‘èbere’, maar in Zichen bv zegt men ‘èèrbelle’.
Naar het Zuiden toe ligt het dorp Bitsingen, daar spreken ze Frans en een Waals dialect. Dat is de taal van mijn vader die van enkele dorpen verder kwam.
Toen we naar de lagere school gingen moesten we lezen en schrijven in het ABN, het Algemeen Beschaafd Nederlands. Dat vonden we toen allemaal normaal.
Maar is dat wel normaal?
Ik realiseer mij dat als je Vallers spreekt, dat dat iets unieks is. Op deze wereldbol leven ongeveer 8 miljard mensen en er zijn misschien maar een paar duizend mensen die het Vallers spreken.
Is dat altijd zo geweest? Welke taal werd er vroeger in Val-Meer gesproken? Van waar komt ons dialect? Hoe is het geëvolueerd tot wat het nu is?
Hoe lang zal het nog gesproken worden? En moeten we ze beschermen of kunnen we ze gerust laten uitsterven? In Vlaanderen werd het dialect lang verguisd. Informele spreektaal neemt het steeds vaker over in situaties waar dialect ooit de norm was.
Hoe anders is ons vallers dialect dan het Standaardnederlands? Limburgers zingen, het is nog toongevoeliger dan gedacht. Heeft het Limburgs overeenkomsten met het Chinees?
